Liv - men korleis leva det?
Me er ikkje så mange som bur i dette landet, mange av oss er i slekt, og liva våre, og skjebnane våre er vovne saman med tynne trådar som me ikkje kan sjå med det blotte auget.
I Ryfylke er det vanleg å ha minnestund etter ei gravferd, folk har behov for å koma saman og snakka og, ja - minnasts, og det kan ha lindrande effekt å veta at det er fleire som hugser - og som saknar, og ofte letnar det litt då.
I Anders si minnestund var det mykje folk, og det var ikkje akkurat uventa, og då Magnar og eg sette oss ned ved bordet, sat det et menneskje tvers over som eg drog kjensel på, men frå eit heilt anna hjørne av livet. Det var min gamle sjef på Felleskjøpet. Han hadde gått på jordbruksskulen saman med Anders, og her sat me på Høiland gard saman - 20 år etter at han hadde gått av med pensjon - og hadde band til det same mennesket.
Kåre Øverhus kjem frå Ryfylke, og då han slutta i felleskjøpet hadde han jobba der i meir enn 40 år - dette var og eit argument han brukte ofte i diskusjonar - som om lang fartstid er det same som å ha peiling.
Han byrja altså der på 50 - talet, då det meste av kraftfôret vart handsama i sekker på 70 og 110 kilo, ofte knytta opp mot akkordar - jobba du hardt, kunne du tena tåleg bra. I dag er det mest ingenting av fôret som går ut i sekk, og dei veg ALDRI meir enn 40 kilo. Og akkord er heldigvis ikkje i bruk på felleskjøpet. Heile kroppen til Kåre rista der han sat, eg vart rørt av han som satt på sida av meg, som skjenkte i kaffikoppen hans, og passa på at han berre vart halvfull, slik at han ikkje sølte kaffi over heile seg når han skulle drikka. Eg var og imponert over måten han snakka med han på, og haldt blikket hans. Eg tykkjer ofte sjølv at det er vanskeleg å veta kor eg skal sjå når det er noko med folk om du skjønar kva eg meiner,
Men Kåre røynde kroppen sin på å bera sekkar, slita dei av og på lasteplanar, opp på aksla, inn og ut av bygningar. Og så stivna muskulaturen i nakken og akslene, og ryggen vart skeiv og vond, og ergonomi var ikkje eit ord som hadde noko meining i Noreg - ikkje før longt utpå åttitalet, og då var det vel uansett for seint for Kåre sin del.
Om han gjekk av med AFP eller vart uføretrygda, det veit eg ikkje, men han hadde hatt jobb og tent pengar og betalt skatt, og ein kan vel seia at han nok ikkje har mangla noko. Eg har ei lita historie om han òg - ei ekte felleskjøp - anekdote.
Før alle fekk mobiltelefonar i bedrifta vår, vart (forutan eit visst antal fasttelefonar) all kommunikasjon på fabrikken utført på eit stentofon-system, i alle etasjar i alle bygg var det stentofonar - ein raud boks med høgtalar og mikrofon som hang på veggen på strategiske og mindre strategiske stader. Kvar stentofon hadde eit firesifra nummer, så du kunne snakka ein til ein, eller du kunne gjere fellesanrop. Ved fellesanrop gjalla røysta til anroparen i alle apparata. Sidan det var høgtalerar utandørs òg, så kunne eit fellesanrop høyrast over heile anlegget, i og utanfor alle bygningane. Det vart stort sett brukt i kritiske situasjonar - som dersom produksjonen hadde stoppa opp, og ein ikkje kunne få tak i folk på rett nummer.
På ein slik fabrikk som den eg jobbar på, er det eit virvar av spjeld som opnar og lukkar seg for varestraum inn og ut av tankar og elevatorar, og desse vert drivne av trykkluft, og har ein ikkje trykkluft, så kan ein korkje åpna eller stenga, og nei då kan ein ikkje produsera.
Ein gong trykklufta forsvann hos oss på siloen, og det var Kåre som sat på kontoret (Kåre hadde ei karakteristisk, lys og lett hysterisk røyst, og låg terskel for å bruka fellesanropsfunksjonen, og ofte vart det flirt av rundt omkring, for dette var jo kringkasting for alle).
Så Kåre gjekk på fellesanrop, bøygde dei kjøttfulle kjakane over stentofonen på silokontoret og ropte:
HALLO PER! HALLO PEEER!
ME HAR MYSSTA LOFTÅ!
Det vart kneggja på pauserom og kontor over heile anlegget. Det var då formannen på lageret slo nummeret til siloen med følgjande beskjed:
JA, DET HØRRES IKKJE SÅNN UD!
HÆÆ?
JA, EG SEIE: DET HØRRES IKKJE SÅNN UD!
Kåre og kumpanen hans - som òg hadde gått på jordbruksskulen med Anders - gjekk litt før minnestunda var over. Eg tenkte at dei kan hende skulle nå ei ferje eller noko. Heile kroppen til Kåre rista over rullatoren der han langsamt forsvann ut døra.
Alle som har levd ei stund veit at tida er som eit hjul som går rundt og rundt, og me kan ikkje gjera noko til eller frå for å få henne til å gå fortare eller seinare. Det gjeld både folk med dårlege ryggar på 80 år, det gjeld dei som trur og ikkje trur, dei som har mykje og dei som har lite.
Det me kan gjera noko med - i alle høve dei fleste av oss - er innhaldet - det me brukar dette livet til, det me fyller det med. Det me er for oss sjølve og andre.
Lengden på livet er sjølvsagt òg ein faktor som me har innvirkning på, sjølv om det ikkje er definitivt, du kan vera ein treningsføkk så mykje du vil, eller helseføkk, eller økoføkk, du kan gjera yoga dagleg, sova 9 timar kvar natt, verkeleg ta vare på deg sjølve, og kanskje du har det betre då, enn andre, det kan eg ikkje vite. Det får eg nok aldri svar på heller. Me gjer det me kan eller vil eller må. Helseføkks har kanskje fleire rundar på kilometerteljaren, men etter mi erfaring er dei ikkje nødvendigvis blidare enn andre, men kven er vel eg til å setta meg til doms over andre sine val?
Sjølv har eg det best når eg slappar av, og ikkje kjenner så godt etter. Når eg har konsentrasjon til å lesa og skriva.
Når eg kjem heim til Randøy og fyrer i omnen og det mørknar ute, og på loftet ligg ungane under kvar si dyne og søv med hovudet fullt av draum.
I Ryfylke er det vanleg å ha minnestund etter ei gravferd, folk har behov for å koma saman og snakka og, ja - minnasts, og det kan ha lindrande effekt å veta at det er fleire som hugser - og som saknar, og ofte letnar det litt då.
I Anders si minnestund var det mykje folk, og det var ikkje akkurat uventa, og då Magnar og eg sette oss ned ved bordet, sat det et menneskje tvers over som eg drog kjensel på, men frå eit heilt anna hjørne av livet. Det var min gamle sjef på Felleskjøpet. Han hadde gått på jordbruksskulen saman med Anders, og her sat me på Høiland gard saman - 20 år etter at han hadde gått av med pensjon - og hadde band til det same mennesket.
Kåre Øverhus kjem frå Ryfylke, og då han slutta i felleskjøpet hadde han jobba der i meir enn 40 år - dette var og eit argument han brukte ofte i diskusjonar - som om lang fartstid er det same som å ha peiling.
Han byrja altså der på 50 - talet, då det meste av kraftfôret vart handsama i sekker på 70 og 110 kilo, ofte knytta opp mot akkordar - jobba du hardt, kunne du tena tåleg bra. I dag er det mest ingenting av fôret som går ut i sekk, og dei veg ALDRI meir enn 40 kilo. Og akkord er heldigvis ikkje i bruk på felleskjøpet. Heile kroppen til Kåre rista der han sat, eg vart rørt av han som satt på sida av meg, som skjenkte i kaffikoppen hans, og passa på at han berre vart halvfull, slik at han ikkje sølte kaffi over heile seg når han skulle drikka. Eg var og imponert over måten han snakka med han på, og haldt blikket hans. Eg tykkjer ofte sjølv at det er vanskeleg å veta kor eg skal sjå når det er noko med folk om du skjønar kva eg meiner,
Men Kåre røynde kroppen sin på å bera sekkar, slita dei av og på lasteplanar, opp på aksla, inn og ut av bygningar. Og så stivna muskulaturen i nakken og akslene, og ryggen vart skeiv og vond, og ergonomi var ikkje eit ord som hadde noko meining i Noreg - ikkje før longt utpå åttitalet, og då var det vel uansett for seint for Kåre sin del.
Om han gjekk av med AFP eller vart uføretrygda, det veit eg ikkje, men han hadde hatt jobb og tent pengar og betalt skatt, og ein kan vel seia at han nok ikkje har mangla noko. Eg har ei lita historie om han òg - ei ekte felleskjøp - anekdote.
Før alle fekk mobiltelefonar i bedrifta vår, vart (forutan eit visst antal fasttelefonar) all kommunikasjon på fabrikken utført på eit stentofon-system, i alle etasjar i alle bygg var det stentofonar - ein raud boks med høgtalar og mikrofon som hang på veggen på strategiske og mindre strategiske stader. Kvar stentofon hadde eit firesifra nummer, så du kunne snakka ein til ein, eller du kunne gjere fellesanrop. Ved fellesanrop gjalla røysta til anroparen i alle apparata. Sidan det var høgtalerar utandørs òg, så kunne eit fellesanrop høyrast over heile anlegget, i og utanfor alle bygningane. Det vart stort sett brukt i kritiske situasjonar - som dersom produksjonen hadde stoppa opp, og ein ikkje kunne få tak i folk på rett nummer.
På ein slik fabrikk som den eg jobbar på, er det eit virvar av spjeld som opnar og lukkar seg for varestraum inn og ut av tankar og elevatorar, og desse vert drivne av trykkluft, og har ein ikkje trykkluft, så kan ein korkje åpna eller stenga, og nei då kan ein ikkje produsera.
Ein gong trykklufta forsvann hos oss på siloen, og det var Kåre som sat på kontoret (Kåre hadde ei karakteristisk, lys og lett hysterisk røyst, og låg terskel for å bruka fellesanropsfunksjonen, og ofte vart det flirt av rundt omkring, for dette var jo kringkasting for alle).
Så Kåre gjekk på fellesanrop, bøygde dei kjøttfulle kjakane over stentofonen på silokontoret og ropte:
HALLO PER! HALLO PEEER!
ME HAR MYSSTA LOFTÅ!
Det vart kneggja på pauserom og kontor over heile anlegget. Det var då formannen på lageret slo nummeret til siloen med følgjande beskjed:
JA, DET HØRRES IKKJE SÅNN UD!
HÆÆ?
JA, EG SEIE: DET HØRRES IKKJE SÅNN UD!
Kåre og kumpanen hans - som òg hadde gått på jordbruksskulen med Anders - gjekk litt før minnestunda var over. Eg tenkte at dei kan hende skulle nå ei ferje eller noko. Heile kroppen til Kåre rista over rullatoren der han langsamt forsvann ut døra.
Alle som har levd ei stund veit at tida er som eit hjul som går rundt og rundt, og me kan ikkje gjera noko til eller frå for å få henne til å gå fortare eller seinare. Det gjeld både folk med dårlege ryggar på 80 år, det gjeld dei som trur og ikkje trur, dei som har mykje og dei som har lite.
Det me kan gjera noko med - i alle høve dei fleste av oss - er innhaldet - det me brukar dette livet til, det me fyller det med. Det me er for oss sjølve og andre.
Lengden på livet er sjølvsagt òg ein faktor som me har innvirkning på, sjølv om det ikkje er definitivt, du kan vera ein treningsføkk så mykje du vil, eller helseføkk, eller økoføkk, du kan gjera yoga dagleg, sova 9 timar kvar natt, verkeleg ta vare på deg sjølve, og kanskje du har det betre då, enn andre, det kan eg ikkje vite. Det får eg nok aldri svar på heller. Me gjer det me kan eller vil eller må. Helseføkks har kanskje fleire rundar på kilometerteljaren, men etter mi erfaring er dei ikkje nødvendigvis blidare enn andre, men kven er vel eg til å setta meg til doms over andre sine val?
Sjølv har eg det best når eg slappar av, og ikkje kjenner så godt etter. Når eg har konsentrasjon til å lesa og skriva.
Når eg kjem heim til Randøy og fyrer i omnen og det mørknar ute, og på loftet ligg ungane under kvar si dyne og søv med hovudet fullt av draum.
Kommentarer
Lars